Μέξης

Επώνυμο οικογένειας αγωνιστών της Επανάστασης με καταγωγή από την Ήπειρο. Κυριότερα μέλη τα υπήρξαν οι: 1. Θεόδωρος (19ος αι.). Ήταν ο πρωτότοκος γιος του Χατζηγιάννη (βλ. 4). Σύζυγός του ήταν η κόρη του ναύαρχου Γ. Ανδρούτσου. Συμμετείχε σε πολλές ναυμαχίες του Αγώνα ως πλοίαρχος, κυβερνώντας το πλοίο του πατέρα του Θεμιστοκλής. Το 1847 διετέλεσε βουλευτής Σπετσών. 2. Νικόλαος (19ος αι.). Ήταν αδελφός του Θεόδωρου (βλ. 2). Συμμετείχε στην επιχείρηση του ελληνικού στόλου στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας (1827). Μετά την απελευθέρωση διετέλεσε γερουσιαστής, πρόεδρος της Γερουσίας και υπουργός των Ναυτικών. 3. Πέτρος (1814 – 1886). Οπλαρχηγός. Πολέμησε στην Κρητική επανάσταση του 1826. 4. Χατζηγιάννης (1754 – 1835). Πρόκριτος. Καταγόταν από οικογένεια οπλαρχηγών της Ηπείρου, οι οποίοι και διασκορπίστηκαν στην Ευρώπη μετά τον θάνατο του Σκεντέρμπεη. Ο πατέρας του, Θεόδωρος Μ., κατέφυγε στο Λεωνίδιο και από εκεί στις Σπέτσες, όπου και εγκαταστάθηκε. Ο Χατζηγιάννης κατόρθωσε να γίνει κάτοχος μεγάλης περιουσίας και φήμης. Το 1818 διορίστηκε ναζίρ (ανώτατος πρόκριτος) των Σπετσών με σουλτανικό φιρμάνι. Από τη θέση αυτή είχε το δικαίωμα να διορίζει και να απολύει μπέηδες, γι’ αυτό και ονομάστηκε πασάς των Σπετσών. Ο M. Αναδείχθηκε σε αρχηγό της αριστοκρατικής μερίδας των Σπετσιωτών, επικράτησε στις διαμάχες ανάμεσα στους Σπετσιώτες και εξόρισε τους αντιπάλους του Μποτασαίους στον Πόρο. Με την έναρξη του Αγώνα, συμφιλιώθηκε μαζί τους και ήταν μάλιστα ο πρώτος που παρακίνησε την Ύδρα και τα Ψαρά να συμμετάσχουν στην Επανάσταση. Για τον σκοπό αυτό πήγε ο ίδιος στην Ύδρα και έστειλε στα Ψαρά τον ναύαρχο Γκίκα Τσούπα. Ο Υψηλάντης τον διόρισε αρχιέφορο, διορισμός που σήμαινε ότι είχε την ευθύνη για κάθε θέμα που αφορούσε τη Φιλική Εταιρεία στο νησί. Ταυτόχρονα προέδρευε και στο συμβούλιο των γερόντων. Προσέφερε σημαντικά ποσά στον Αγώνα, ενώ τα πλοία του συγκρούστηκαν με τουρκικά πολεμικά πλοία πριν ακόμα ξεσπάσει η Επανάσταση. Άλλωστε, ο Μ. έδειξε έμπρακτα τον ηρωισμό του κατά την επίθεση του τουρκικού στόλου εναντίον των Σπετσών (8 Σεπτεμβρίου 1822), όπου απέκρουσε την επίθεση και αντεπιτέθηκε με μία δύναμη μόλις τριάντα ανδρών. Ο M. τιμήθηκε με το χρυσό Αριστείο και υπήρξε φίλος του Καποδίστρια. Μετά τη δολοφονία του κυβερνήτη, άσκησε μεγάλη επιρροή στα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Όθωνα ως σύμβουλος επικρατείας, γερουσιαστής και πληρεξούσιος των Σπετσών. 5. Χριστόδουλος (18ος-19ος αι.). Ξεκίνησε ως οπλαρχηγός και έφτασε έως τον βαθμό του στρατηγού. Ακρόπρωρο του πολεμικού πλοίου του Χατζηγιάννη Μέξη «Θεμιστοκλής», εξαίρετο έργο λαϊκής τέχνης. Προσωπογραφία του αγωνιστή του ‘21 Χατζηγιάννη Μέξη (Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα).